Begrijpend lezen, technisch lezen, woordenschat, grammatica … Het taal- en leesonderwijs op de basisschool bestaat vaak uit een grote brij aan losse vakken en lesonderdelen. Steeds meer wetenschappers, taalexperts én leerkrachten zijn het erover eens dat dit anders kan. Leermiddelenontwikkelaar Blink haakt hier op in met een nieuwe visie op taal, met de wereld als basis. Taalexperts Erna van Koeven en Anneke Smits delen hun mening!
In het gratis boekje Ontdek. Een nieuwe visie op taal vind je columns, artikelen en praktijkvoorbeelden die je laten nadenken over de samenhang tussen de vakken taal, lezen en wereldoriëntatie – drie vakken die in de nieuwe visie van Blink een logisch geheel kunnen vormen.
Taalexperts Erna van Koeven en Anneke Smits van Hogeschool Windesheim zijn het hier ook mee eens. Erna: “In het onderwijs behandelen we taal nu vaak aan de hand van arbitraire thema’s en onderwerpen. Dat is zonde, want het vak wereldoriëntatie hééft die relevante inhoud al.”
Anneke vult aan: “Kinderen hebben diepgaande inhoud nodig om hun taal te ontwikkelen. Ze vormen zogenoemde mentale netwerken – een verweven geheel van kennis, ervaring en woordenschat – door nieuwe kennis te verwerven. Dat gebeurt door ervaringen op te doen in de echte wereld, door bijvoorbeeld een bezoek te brengen aan een stad of een museum.”
En hoe werkt dit dan in de klas? Anneke vertelt: “Op school is veel lezen de beste manier om ervaringen op te doen: boeken kunnen je immers verplaatsen naar heel andere situaties, bijvoorbeeld naar situaties van vroeger. Als kinderen helemaal opgaan in een boek over de Tweede Wereldoorlog, leven ze zich in en verplaatsen ze zich als het ware naar die tijd. Als je ze dan bijvoorbeeld nóg een boek laat lezen of een film laat zien, werkt dat geweldig voor hun begrips- en taalontwikkeling.”
Erna vult aan: “Je krijgt dit niet voor elkaar door losse begrippen en woordenschat te oefenen, zoals nu vaak gebeurt in het onderwijs. Die begrippen en woordjes komen wel ergens in je brein terecht, maar je kunt ze niet gebruiken, omdat ze niet goed zijn ingebed in je mentale netwerk. Om kennis te kunnen toepassen, moet je er diep over nadenken, en er samen met de leraar en andere kinderen over praten en schrijven. Daarom zeggen wij steeds tegen leraren: gebruik toch de inhoud en de kerndoelen van wereldoriëntatie als basis voor je lees- en taalonderwijs. En kies dus vooral niet meer voor oefenen met taal en lezen ten koste van wereldoriëntatie, wat vaak gebeurt.”
Pas als je de losse vakken en lesonderdelen over taal, lezen en wereldoriëntatie met elkaar verbindt, gaan kinderen het grotere plaatje zien! En dat is een wereld die het waard is om zelf te ontdekken, zelf te ervaren en die nieuwsgierig maakt om zelf na te denken.
Wil je het hele interview met Erna van Koeven en Anneke Smits lezen, of meer weten over de wereld als basis voor je taal- en leesonderwijs?
