Logisch Leren Lezen, het klinkt zo makkelijk maar blijkt in de praktijk moeilijk te realiseren. Terwijl iedereen er toch van overtuigd is dat je kinderen zonder hindernissen op weg moet kunnen helpen naar lezen en schrijven, met basispatronen en regels die niet misleiden. Magda Jacobs, auteur en spelontwerper, vertelt in deze blog meer over de mogelijkheden die haar boek en het bijbehorende spel bieden bij dit probleem.
Die misleiding start in de periode van de ‘klankzuivere’ woorden waar kinderen klanken leren koppelen aan letters. In groep 4 leren ze woorden spellen met open en gesloten lettergreep, ook wel de klinkerverenkeling en medeklinkerverdubbeling en daar wringt het schoentje.
Het kind dat ‘baker’ schrijft waar het ‘bakker’ had moeten schrijven, past precies toe wat er in groep 2 en 3 geleerd is. Het hoort klanken en kiest daar de corresponderende letters bij die aangeleerd zijn, zoals beh ah keh eh reh. Dat je ook nog moet verdubbelen, daar staat het kind niet bij stil. Kinderen kennen de regels maar passen ze niet toe en een eerder geleerde strategie loslaten is voor kinderen heel moeilijk.
Als later blijkt in het leesproces dat klinkers ook op een andere manier uitgesproken kunnen worden dan geeft dat kortsluiting in het kinderbrein. Ik weet dat uit ervaring van het begeleiden van kinderen met moeilijkheden. Het eerste wat ik hen zeg is dat je niet kunt schrijven wat je hoort, je moet daadwerkelijk weten wat je moet schrijven. Ook de benaming ‘korte’ en ‘lange’ klank is verwarrend omdat het verschil in duur onduidelijk is. Daarnaast is het voor meertalige kinderen ook lastig, want in het Arabisch kan de lengte van klinkers wel een verschil in betekenis aanduiden.
Steeds vaker wordt er dan ook voorgesteld om kleuters de letters aan te leren door het geven van letternamen. Daarnaast kan je dan ook meteen mee geven dat sommige letters voor meerdere klanken staan en daarbij aandacht te besteden aan het onderscheid tussen klinkers en medeklinkers.
Vanuit die optiek is het boek ‘ABC LETTERWERELD’ ontstaan. Het geeft achtergrondinformatie en inzicht in die andere aanpak en werkt met de alfabetnamen van de letters zodat kinderen meteen helder en duidelijk kunnen praten over welke letters ze zien en de klanken in de woorden. Want een letter is in principe geen klank, een letter krijgt een geluid/klank bij het uitspreken van die letter in een woord. Een letter is een teken, een vorm.
Verder vind je in het boek veel praktische tips, spelideeën en activiteiten en een kijk- en (voor)leesboek om alle letters van het alfabet te ontdekken en het helpt je als leerkracht om kleuters goed voor te bereiden.
Met het spel ‘LETTERS IN WOORD’ dat verder borduurt op de inhoud van het boek, wordt het een compleet geheel. Via foto’s van voorwerpen, introduceert het spel de woorden van de voorwerpen en de daarbij horende letters. Ook hier introduceren we het alfabet want deze 26 letters combineren we immers tot de woorden die we kennen. Daarbij maken we met kleur onderscheid tussen klinkers en medeklinkers. Spelenderwijs oefenen kleuters de combinaties van medeklinker en klinker. Ze leggen met losse letters het volledig woord na, leggen de ontbrekende laatste letter of beginletter. Op de letterkaartjes geven we bijvoorbeeld woordbeelden mee als ‘ook’ en ‘ok’ en door er een medeklinker voor te leggen krijg je ‘kook’ en ‘kok’. Al spelend ervaren kinderen het klankverschil tussen de enkele klinker + medeklinker en de dubbele klinker + medeklinker en dat de klank van een meertekenklinker oe-eu enz. altijd dezelfde blijft.
