Voorlezen, een activiteit die de sleutel vormt tot een krachtige taal- en ervaringsbasis voor kinderen. Jaarlijks vinden de Nationale Voorleesdagen plaats en toch realiseren veel mensen zich nog steeds niet volledig het belang van voorlezen. Hoewel jij de waarde waarschijnlijk wel ziet, is er helaas toch een groeiend aantal leerkrachten dat niet van lezen houdt en daardoor minder tijd besteedt aan voorlezen. Een gemiste kans voor de kinderen.
De Nationale Voorleesdagen zijn vooral gericht op het voorlezen aan peuters. Een groep die daar zeker veel baat bij heeft. Maar voorlezen is net zo belangrijk (en leuk!) voor oudere kinderen dus pak ook voor hen elke dag gerust een mooi boek om voor te lezen!
Voorlezen speelt een essentiële rol in de taalontwikkeling van kinderen, van baby’s tot oudere kinderen. Door voor te lezen, krijgen kinderen toegang tot een wereld vol kennis en rijke taal. Voorlezen vergroot het empathisch vermogen van kinderen, draagt bij aan de ontwikkeling van creativiteit en helpt kinderen een grotere woordenschat op te bouwen en beter te leren lezen.
Kinderen die thuis veel worden voorgelezen, komen met een voorsprong op school. Maar niet alle ouders kunnen thuis voorlezen, daarom is het extra belangrijk dat op school dagelijks wordt voorgelezen. De keuze van het boek is van belang (een boek met rijke taal en een multiperspectief thema) maar ook de manier van voorlezen.
In het verleden werd veel geadviseerd om interactief voor te lezen. Inmiddels weten we dat naarmate kinderen meer zijn voorgelezen, ze minder behoefte hebben aan interactie. Tegenwoordig wordt eerder gesproken van responsief voorlezen. Er is interactie vóór het lezen en na het lezen maar niet zozeer tijdens het lezen. Het gaat erom dat kinderen ongestoord in een verhaal kunnen opgaan tijdens het luisteren. Daarna worden ze met interessante vragen aangezet tot denken.
Een andere boeiende benadering die de aandacht verdient is afwisselend voorlezen. Deze aanpak draait om het creëren van een levendige dynamiek tussen verschillende voorlezers, waarbij elke stem een unieke kleur aan het verhaal toevoegt. In afwisselend voorlezen kunnen meerdere mensen, zoals ouders, leerkrachten of zelfs medeleerlingen, om de beurt passages van het verhaal voorlezen. Dit biedt niet alleen afwisseling in stemgeluiden en intonatie, maar moedigt ook luisteraars aan om zich te concentreren op verschillende aspecten van het verhaal. Afwisselend voorlezen is niet alleen een plezierige manier om verhalen te delen, maar het kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van luistervaardigheden en het begrip van verschillende stemmen en perspectieven. Het is een veelzijdige aanpak die geschikt is voor diverse leeftijdsgroepen en omgevingen, waardoor het lezen een collectieve en inclusieve ervaring wordt.
Voor goede lezers in hogere groepen, denk aan bijvoorbeeld groep 8, is het een uitdaging om vloeiend voor te lezen voor jongere kinderen. Hierdoor stimuleer je het kind en breng je hun vloeiend lezen op een hoger niveau. Het stimuleert niet alleen begrip maar ook leesvaardigheden voor beide partijen!
Je kunt voorlezen ook gebruiken om kinderen te stimuleren (andere) boeken te gaan lezen. Dit noemen we leesbevorderend voorlezen. In dat geval leest de leerkracht of het kind korte stukjes voor uit een boek en vertelt iets over de inhoud en de auteur. De bedoeling van deze manier van voorlezen is om kinderen te enthousiasmeren zodat ze het boek zelf gaan lezen.
Bij faciliterend voorlezen helpt de leerkracht de kinderen om de tekst te begrijpen. Door samen te vatten of vooruit te blikken op het verhaal, laat de leerkracht de grote verbanden zien en voorkomt hij dat kinderen ‘verdwalen’ in de details. Ook ondersteunt hij het leesbegrip door moeilijke woorden kort uit te leggen.
We horen soms dat leerkrachten van zichzelf vinden dat ze niet goed genoeg kunnen voorlezen. Dat is heel jammer! In eerste plaats voor de kinderen, want door voor te lezen, zit je in de zone van de naaste ontwikkeling. Als leerkracht kun je teksten voorlezen die voor kinderen zelf net te uitdagend zijn. Maar ook voor de leerkracht zelf is het jammer de magie van het voorlezen niet mee te maken. Het gevoel van samen in een verhaal duiken, de kinderen die aan je lippen hangen en samen toeleven naar het einde van het boek.
Gelukkig kun je voorlezen leren door het veel te doen en eventueel aan te vullen met gerichte training of individuele coaching.
Om het meeste uit voorlezen te halen, is het van belang verschillende soorten boeken en verhalen te introduceren, zowel verhalende als informatieve teksten. Het gaat er altijd om boeken en verhalen te zoeken waardoor je met kinderen in gesprek kunt gaan over een breder thema, waarbij ze de eigen belevingswereld vergroten. Extra krachtig is om verschillende boeken en verhalen te kiezen in één thema, waarbij diverse perspectieven van een onderwerp worden belicht, zogenaamde multiperspectieve of meerdimensionale thema’s. Denk bijvoorbeeld aan een bekend thema zoals ‘lente’. Dit kun je omvormen tot het thema ‘groeien’ zodat je zowel aandacht kunt besteden aan de ontluikende natuur als aan groter willen worden of juist klein willen blijven, aan eten en groeien of aan de ontwikkeling van een rups.
Kijk dus met elkaar als team welke (prenten)boeken je wilt aanbieden en hoe je dat in een thema kunt verwerken. Zo werk je aan kennis- en taalontwikkeling en geef je kinderen een voorsprong op leesbegrip door begrijpend luisteren.
Het is heel mooi als ook thuis kan worden voorgelezen. Daarbij is het niet van belang in welke taal wordt voorgelezen, zolang de voorlezer zich thuis voelt in die taal. Als de voorlezer namelijk voorleest in de taal die hem vertrouwd is, krijgt het kind een rijk taalaanbod en kan het zich goed ontwikkelen in die taal. Een goede taalontwikkeling in welke taal dan ook helpt om een andere, nieuwe taal te leren. Dus of de thuistaal nu Nederlands, Duits, Turks, Oekraïens of welke taal dan ook is, het helpt kinderen om goed een taal te leren. Ook scholen kunnen daarbij helpen door boeken en verhalen in de thuistaal van kinderen te bieden, al dan niet digitaal.
Voorlezen is dus een eenvoudige handeling met onmetelijke voordelen en daarbij een investering in de toekomst van kinderen. Het opent de deur naar taalontwikkeling, begrip van de wereld en het plezier in lezen en leren. Dus, laten we samen een wereld van verhalen ontdekken en de magie van voorlezen delen met de generaties die komen.
