Kinderen bereiden zich al op de basisschool voor op hun leven in de maatschappij. Wat ze volgens de kerndoelen moeten leren, is daarvoor niet genoeg. Ze hebben evengoed sociale en emotionele vaardigheden nodig. Als leerkracht speel je een cruciale rol in die sociaal-emotionele ontwikkeling. En de juiste aandacht voor taal is daarbij essentieel.
Stel, je krijgt een nieuwe leerlinge in je klas. Aisha heet ze. En Aisha blijkt al snel een sociaal-emotioneel sterk meisje. Waar je dat aan merkt? Door hoe zij met medeleerlingen en jou omgaat. Zo is ze goed in staat om haar emoties te herkennen, onder woorden te brengen en te reguleren. Ze begrijpt zichzelf daardoor en kan anderen beter de mogelijkheid geven om haar te leren kennen. Ook slaagt ze erin om zich empathisch op te stellen; om medeleerlingen te begrijpen als zij hún gedachten en gevoelens verwoorden. Niet dat ze nooit botst met anderen. Maar die conflicten weet ze snel uit te praten.
Al deze vaardigheden komen haar van pas bij samenwerking en het aangaan van gezonde, respectvolle relaties. Hoe meer succeservaringen op die gebieden, hoe groter haar zelfvertrouwen en hoe veiliger ze zich voelt in de klas. Dat gevoel versterkt haar concentratievermogen. Ze wordt steeds beter in het aangaan van uitdagingen, leren van fouten en oplossen van problemen. Ze durft vragen te stellen in de klas, haar mening te uiten en misstappen te maken. En zo wordt haar leren effectiever. Dit alles vergroot Aisha’s kans op geluk en succes in haar latere leven.
Hoe anders gaat het bij Siem, een klasgenoot van Aisha. Bij hem hapert de sociaal-emotionele ontwikkeling. Hij toont minder zelfkennis, zelfregulering en vermogen tot interactie – inclusief samenwerking. Doordat hij niet goed weet wat hij voelt, hoe hij dit onder woorden moet brengen, hoe hij zijn emoties kan beheersen en hoe hij met anderen moet omgaan, voelt hij zich onzeker en gefrustreerd. Dat zorgt ervoor dat hij zich soms opeens agressief gedraagt en bang is om contact aan te gaan. Hij wil wel vrienden, maar trekt zich terug en wordt steeds stiller, eenzamer en somberder.
Als leerkracht zie je dat met lede ogen aan. Het liefst wil je Siem op het sociaal-emotionele niveau van Aisha krijgen, zodat ook híj een grotere kans op toekomstig geluk en succes heeft. Hoe pak je dat aan? Kijk in elk geval eens goed naar zijn taalontwikkeling. Want vaak zit daar een deel van het probleem. Goede taalbeheersing is nodig om gedachten en gevoelens onder woorden te brengen, te begrijpen en te communiceren. Niet voor niets lopen mensen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) meestal al op jonge leeftijd ook een sociaal-emotionele achterstand op. En beginnen zij deze achterstand pas weer in te lopen zodra er extra aandacht is voor hun taalontwikkeling.
Het is voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen – en voor hun toekomst in een samenleving waarin taal overal is – essentieel om ze goed taalonderwijs te geven. En dus om hiervoor een uitdagende, motiverende en flexibele methode te vinden, die aansluit bij het wisselende niveau en tempo van leerlingen. Pit is zo’n methode. Dit lesmateriaal bevat bovendien ‘Pit Projecten’, ‘Redeneren met Pit’ en ‘Filosoferen met Pit’. Met elk van deze optionele methode-onderdelen geef je de sociaal-emotionele ontwikkeling van je leerlingen een extra boost.
In ‘Pit Projecten’ zoeken leerlingen informatie over een aansprekend thema, reflecteren ze daarop en maken ze er een eindproduct over – allemaal in groepjes. Daarbij ontwikkelen ze al doende sociaal-emotionele (en 21e-eeuwse) vaardigheden als samenwerking, zelfregulatie en communicatie. Onder de thema’s bevinden zich ook nadrukkelijk sociaal-emotionele thema’s als Vriendschap. ‘Redeneren met Pit’ en ‘Filosoferen met Pit’ dagen kinderen verder uit om zich te verplaatsen in de perspectieven van anderen, hun ideeën onder woorden te brengen en respectvol met elkaar te discussiëren.
Versterk de sociaal-emotionele ontwikkeling van je leerlingen dus door hun taalbeheersing te stimuleren. En gebruik hiervoor het liefst een taalmethode die sociaal-emotioneel leren naadloos integreert in je taalonderwijs. Zo help je leerlingen om niet alleen beter te presteren op school (want taalbeheersing is goed voor elk schoolvak), maar ook veerkrachtig, empathisch en zelfbewust in het leven te staan. Dat vergroot hun kans op een gelukkige en succesvolle toekomst.
Geïnteresseerd in Pit?
Welke spel- en ontwikkelingsmaterialen zet ik in?
Zorg voor een goede ontwikkeling, zowel voor de kinderen als voor jezelf!
Leren over diversiteit met het Rolf More - Familiekwartet