Gebruik de escalatieladder om conflicten te de-escaleren

Een meningsverschil of een conflict kan ontstaan omdat je dingen op een andere manier ziet dan een ander. Bovendien kunnen emoties, gevoelens en doelstellingen van betrokkenen bij eenzelfde activiteit heel verschillend zijn. Om conflicten te de-escaleren kun je de escalatieladder gebruiken.

Wat is de escalatieladder?

De escalatieladder is in 1941 bedacht door Friedrich Glasl. Het is een model dat laat zien hoe een conflict zich ontwikkelt. Hoe verder op de ladder, hoe moeilijker het conflict op te lossen is. De ladder bestaat uit drie fases, verdeeld over negen treden. Iedere stap op de ladder heeft gevolgen voor het gedrag, de emoties, de houding en de manier van denken van de betrokkenen. Je kunt deze ladder gebruiken om te bepalen in welke fase van het conflict de betrokkenen zich bevinden. Vanuit daar kun je een passende oplossing zoeken. Je probeert de betrokkenen steeds een stapje hoger op de ladder te krijgen, zodat ze weer beter met elkaar kunnen omgaan en overleggen.

De verschillende fases

Aan het gedrag van de betrokkenen kun je zien in welke fase het conflict zich bevindt. Het afdalen kan sprongsgewijs gaan en het herstel gaat trede voor trede. Daarom is het belangrijk om een conflict op tijd te bespreken en op te lossen.

1. Rationele fase. In deze fase is er sprake van een probleem of meningsverschil. De betrokkenen proberen rekening te houden met de gevoelens van de ander. Ze zoeken samen een oplossing waar iedereen blij mee is.
2. Emotionele fase. In deze fase nemen de emoties (angst, boosheid, verdriet) de overhand. De redelijkheid en het begrip voor de ander zijn er niet meer. Je denkt vooral aan jezelf. Het conflict gaat niet meer om samen tot een oplossing komen, maar gaat nu om winnen of verliezen. Winnen gaat ten koste van de ander.
3. Vechtfase. In deze fase is het “oorlog”. De betrokkenen willen niet meer in gesprek met elkaar gaan. De ander moet verliezen, zelfs als dat niet in je eigen belang is. Strijd staat voorop en er is woede naar de ander. In deze fase kunnen de betrokkenen niet meer met elkaar in één ruimte zijn, omdat het conflict is geëscaleerd.

Escalatieladder op school

Je kunt de escalatieladder gebruiken om een conflict te de-escaleren. Je zoekt de beste oplossing door te kijken waar het conflict zich op de escalatieladder bevindt. Op basis daarvan bepaal je een oplossingsstrategie.

• In de rationele fase kom je er samen vaak uit. Praten en luisteren naar elkaar helpt dan.
• In de emotionele fase is hulp van een ander nodig.
• Bevindt het conflict zich in de vechtfase, dan is de oplossing veel moeilijker te vinden. Soms moet je de situatie dan een tijd laten rusten.

Een conflict in de klas wil je natuurlijk het liefst in de rationele fase de-escaleren. Tot de vechtfase wil je het sowieso niet laten komen. Om kinderen tools te geven om een conflict zelf op te lossen, heeft Juffrouw Femke een document (in twee versies) gemaakt. Hierop staan manieren waarop je kunt reageren, zodat het conflict niet verder escaleert. Je leert de kinderen dus hoe ze zélf stappen kunnen zetten en zelf de juiste keuzes kunnen maken. Juffrouw Femke heeft heel veel manieren verzameld, zo kunnen kinderen kiezen welke interventie het beste bij henzelf en het moment past. De documenten kun je hier downloaden.